U najnovijem i do sada najintenzivnijem oružanom sukobu između Izraela i Irana, svjetsku pažnju privukla je neočekivana uloga arapskih zemalja, a posebno Jordana, koji je učestvovao u obaranju iranskih raketa namijenjenih izraelskoj teritoriji.
Dok se o ulogama Iraka i Sirije sve više govori kroz prizmu novouspostavljenih prozapadnih režima, Jordan se izdvaja kao najfascinantniji primjer, imajući u vidu vlastitu historijsku i političku kompleksnost, ali i naslijeđene veze s palestinskim pitanjem.
Historijska bliskost i pragmatični zaokret
Još od 1948. godine, Jordan je bio ključni akter u arapsko-izraelskim odnosima, preuzevši kontrolu nad Zapadnom obalom i dijelovima Jerusalema sve do Šestodnevnog rata 1967. godine. Međutim, ključna tačka preokreta dolazi nakon unutrašnjeg sukoba poznatog kao “crni septembar”, kada se jordanska vojska sukobila s Palestinskom oslobodilačkom organizacijom (PLO), a Izrael vojno podržao jordansku vlast.
Ova intervencija dodatno je zbližila dvije strane, a formalni izraz te bliskosti došao je 1994. godine potpisivanjem mirovnog sporazuma, čime je Jordan postao druga arapska država koja je priznala Izrael – nakon Egipta.
U zamjenu za mir, Jordan je dobio oproštaj američkog duga od gotovo 700 miliona dolara, brojne ekonomske projekte i trgovinske ugovore, ali i ulogu strateškog partnera SAD-a u regiji.
Dvosjekli mač: Palestinske veze i državna lojalnost
Kraljevska porodica Jordana ima direktno porijeklo od poslanika Muhammeda a.s., a kraljica Rania Al Abdullah je porijeklom iz Zapadne obale, što im daje snažan simbolički legitimitet među Palestincima. Ipak, unatoč snažnim izjavama kraljice u vezi s izraelskim zločinima u Gazi, Jordan ostaje vojno i politički uzdržan – čak i aktivan u zaštiti Izraela.
Obaranje raketa iz Irana, ali i iz Jemena koje su lansirali Huti, pravda se zaštitom zračnog prostora, ali poruka je jasna: Jordan bira stabilnost i zapadno savezništvo ispred arapske solidarnosti.
Podsjetimo, Revolucionarna garda Irana saopćila je da je u ovom napadu korišten novi metod vođenja projektila, koji je zbunio i preopteretio izraelski protivraketni sistem, uzrokujući da odbrambeni slojevi reaguju jedni protiv drugih.
U saopćenju stoji da su mete pogođene “maksimalno precizno”, uprkos tehnološkoj nadmoći i podršci Sjedinjenih Američkih Država i Zapada.
