Srbija se u kontekstu rastućih tenzija između Irana i Izraela pozicionira kao formalno neutralna država, ali podaci o ekonomskim i političkim odnosima pokazuju jasnu asimetriju u korist Izraela.
U najnovijem izvještaju Radija Slobodna Evropa, analitičari tvrde da Beograd, iako zvanično ne zauzima stranu, zapravo vodi politiku “neutralnosti na strani Izraela”.
Ekonomski pokazatelji i vojna saradnja
Saradnja Srbije i Izraela u vojno-industrijskom sektoru značajno je porasla. U 2023. godini izvoz vojne opreme iz Srbije u Izrael iznosio je 75,9 miliona eura, dok je u prvih pet mjeseci 2024. ta cifra već dostigla 132,8 miliona eura. Vojna roba u toj sumi iznosi 44,5 miliona eura. S druge strane, trgovinska razmjena sa Iranom daleko je manja – svega 46,4 miliona eura, pri čemu je srpski izvoz u Iran zanemariv.
U junu 2024. godine, nakon intenziviranja izraelskih napada na iranske mete, Srbija je obustavila izvoz municije u Izrael. Međutim, i dalje ostaje upitno da li je ova mjera privremena i simbolična ili zaista predstavlja zaokret u politici.
Bez strateške dubine sa Iranom
Za razliku od razgranate vojne i tehnološke saradnje sa Izraelom, odnosi s Iranom ostaju ograničeni. Nekadašnja jugoslovenska praksa izvoza oružja u Iran nije nastavljena u postjugoslovenskoj Srbiji. Iako je Iran povremeno iskazivao interes za obnovu ekonomskih odnosa, uključujući nabavku nafte, prepreke u vidu međunarodnih sankcija i slab kapacitet srpske privrede da posluje u tom kontekstu ostaju značajne.
Diplomatski balans i političke poruke
Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić, komentarišući napad SAD-a na iranske objekte 22. juna, ocijenio je da je riječ o “gaženju međunarodnog prava”, ali je istovremeno poručio da Srbija želi dobre odnose sa SAD-om. Ovakva izjava pokazuje pokušaj balansiranja u javnom diskursu, ali istovremeno izbjegavanje direktnog svrstavanja.
Analitičar Boško Jakšić smatra da je deklarativna neutralnost Beograda više politička figura nego realna pozicija. Prema njegovim riječima, “nema simetrije u saradnji s Teheranom i Tel Avivom”, što potvrđuju i ekonomski pokazatelji i politička praksa.
Iako se Srbija formalno zalaže za neutralnost u globalnim sukobima, konkretna saradnja, trgovina i politički stavovi ukazuju na strateško približavanje Izraelu. Iran, s druge strane, ostaje prisutan više kao simbol stare nesvrstanosti nego kao realan partner u savremenim geopolitičkim i ekonomskim odnosima Srbije.
📢 Imate mišljenje o ovoj temi?
Uključite se u raspravu i ostavite komentar na našem sajtu ili društvenim mrežama. BALKAN X PORTAL
