Sve za “braću” Ruse: Pare se troše, a ne zna se čije su

Centar za životnu sredinu podnio je tužbu protiv Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske povodom odobravanja studije uticaja na životnu sredinu za projekat izgradnje i korištenja termoelektrane Ugljevik 3, instalisane snage 2 x 350 MW.

Finansijera nema?

Ministarstvo je donijelo rješenje na osnovu konačne verzije Studije uticaja na životnu sredinu iz decembra 2021. godine, a ovom postupku prethodili su višemjesečna javna rasprava i prikupljanje komentara od javnosti, kao i zemalja u regionu koje bi mogle biti pod uticajem projekta u sklopu prekograničnih konsultacija.

Iz Centra poručuju da, osim proceduralnih pogrešaka, u studiji nedostaje adekvatna procjena emisija zagađujućih materija u vazduh, posebno emisija ugljendioksida, čije je smanjenje kroz proces dekarbonizacije ključno u borbi protiv klimatske krize i usklađivanja sa Sofijskom deklaracijom o Zelenoj agendi za Zapadni Balkan.

– Čini se da je investitoru, ali i Ministarstvu stalo da se finalizuje dokumentacija za ovaj projekat bez obzira na to što Ugljevik 3 nema budućnosti, posebno kada se uvede oporezivanje emisija ugljendioksida. Nedavno je izvođač radova i zvanično objavio da projekat nema izvor finansiranja, pa se postavlja pitanje iz čijih džepova se finansiraju ove dozvole i ko će plaćati penale za prekršene međunarodne obaveze ukoliko dođe do izgradnje ove termoelektrane, kazala je koordinator programa “Energija i klimatske promjene” iz Centra za životnu sredinu Majda Ibraković.

Iz Centra za životnu sredinu očekuju da će Ministarstvo odgoditi dalje postupanje i izdavanje ekološke dozvole dok je postupak u toku. Postupak procjene uticaja na životnu sredinu za projekat izgradnje i korištenja termoelektrane Ugljevik 3 provođen je, podsjećaju iz Centra, dva puta.

U februaru 2020. godine Vlada Republike Srpske dozvolila je kompaniji Comsar Energy da poveća snagu planirane TE Ugljevik 3 na 700 MW, suprotno Strategiji razvoja energetike RS-a i politikama Energetske zajednice. Ruskom oligarhu Rašidu Serdarovu vlast RS-a na taj način je opet izašla ususret s namjerom da poveća vrijednost koncesije i opravda visoku cijenu koju Elektroprivreda RS-a planira da plati za otkup te koncesije.

Iz mišljenja drugih institucija vidljivo je da gradnja TE ima značajan uticaj na zdravlje ljudi, kvalitet vode i vazduha, kao i da je stav Ministarstva zdravlja na istim talasnim dužinama Svjetske zdravstvene organizacije da se pređe na zelene izvore, a da za druge objekte, koji su od javnog interesa, budu maksimalni uslovi zaštite okruženja.

U Opštini Ugljevik istakli su da gradnja TE potpuno remeti morfologiju terena, pejzaž, promjenu klimatskih faktora, da narušava hidrološki režim, negativno utiče na floru i faunu, a kao najveći problem istakli su preseljenje stanovništva, uticaj na zdravlje, smetnje kao što su buka i prašina.

Neozbiljan pristup

– Ovdje imamo dva osnovna problema: prvi je tvrdoglavo insistiranje na termoelektranama na ugalj uprkos svim ekonomskim, zdravstvenim i ekološkim posljedicama. Drugi problem je neozbiljan pristup svih aktera i očigledan nedostatak transparentnosti i energetske strategije, upozoravala je i ranije Ibraković.

Prošle godine su kompanije China Electric i Sunningwell International LTD potpisale ugovor o izgradnji termoelektrane Ugljevik 3, a koncesiju za taj projekat ima ruski milijarder Rašid Serdarov, odnosno njegova firma Comsar Energy.