U novembru 100 miliona, u martu 245 miliona evra. Toliko se Republika Srpska zadužila kod misterioznih kreditora, čiji identitet vlasti u Srpskoj ne otkrivajuPosljednje zaduženje će se vraćati idućih devet godina, počevši od decembra ove godine, i to sa fiksnom kamatnom stopom od pet odsto godišnje.
Detalji kredita su objavljeni u Službenom glasniku Republike Srpske prošli petak, ali ne i to ko je Srpskoj dao novac.
– Ne možete dobiti odgovor i nemojte nas džaba pitati ko vam je dao. Dali su nam naši prijatelji – rekao je Radovan Višković, predsjednik Vlade Republike Srpske, na javnom servisu Republike Srpske.
Iz Ministarstva finansija Republike Srpske nije odgovoreno na upit Radija Slobodna Evropa (RSE) o tome zašto vlasti ne navode od koga će dobiti novac, niti za šta će on biti namijIgor Crnadak, šef Kluba poslanika Partije demokratskog progresa, opozicione stranke u Narodnoj skupštini Republike Srpske, ranije je na svojoj Facebook stranici objavio zvanični odgovor Ministarstva finansija na poslaničko pitanje od koga je Vlada Republike Srpske u novembru dobila kredit od 100 miliona evra.
U njemu, sem zakonskih pojašnjenja, nema informacija o porijeklu novca.
Gdje novac ulazi u zemlju?
Svaki inostrani kredit bilo koje institucije i organizacione jedinice u zemlji, mora da se uplati preko Centralne banke Bosne i Hercegovine, kažu ekonomisti za RSE.
Iz Centralne banke na upit RSE odgovaraju da oni ne znaju gdje se Republika Srpska zadužila, te da se proces direktnog zaduženja Srpske ne odvija kako bi to trebalo.
Marko Đogo, dekan Ekonomskog fakulteta u Istočnom Sarajevu, pojašnjava za RSE da Republika Srpska nema obavezu da traži odobrenje sa nivoa BiH za kredit, jer se ne zadužuje preko državnih institucija, ali da je Centralna banka neizostavan posrednik.
– Na nivou tog tehničkog izvršenja, ja mislim da ne mogu isključiti Centralnu banku. Odnosno da će ta sredstva preko računa Centralne banke doći u Republiku Srpsku – rekao je Đogo.
Istog mišljenja je i Svetlana Cenić, ekonomski analitičar i bivši ministar finansija Republike Srpske.
– Kako može da bude tajno nešto što mora biti evidentirano, s obzirom da je novčani tok, odnosno priliv novca u zemlju preko Centralne banke – pita se ona.
Zaduženja kod “priizgradnje dionice autoputa u kineskoj provinciji”.
– Tako da to objektivno što je za nas veliko, čak i za strane banke, a kamo li za države to nisu zapravo nikakva sredstva, to čak i srednje razvijena ekonomija srednje veličine tipa Mađarske, ne bi osjetila 100 ili 200 miliona evra godišnje da nekom da kredita – smatra Đogo.
Prema njemu, uslovi kredita su dobri s obzirom na kreditni rejting BiH, te političku nestabilnost u zemlji.
Kredit za javni sektor?
Vlasti ne navode za šta će koristiti ovaj kredit. Ipak, 24. marta je NS Republike Srpske usvojila set zakona, kojima se povećavaju plate zaposlenima u javnom sektoru.
Ministar finansija Republike Srpske Zora Vidović u obrazloženju zakona rekla je da je za povećanje potrebno 215 miliona maraka (oko 110 miliona evra).
Diana Čekić podsjeća da su vlasti krajem prošle godine govorile da novca za ova povećanja nema, te da ovakve “improvizacije” najviše koštaju građane Republike Srpske.
Prošlog decembra, Parlament Republike Srpske je za 2025. godinu odobrio ukupno dugoročno zaduženje u iznosu od 862 miliona maraka (oko 441 milion evra).
Prema podacima s kraja oktobra, ukupni dug Republike Srpske koji je zakonski ograničen iznosi oko 6,45 milijardi KM (oko 3,3 milijarde evra), što predstavlja 38 odsto BDP-a Srpske.
Odnosi Republike Srpske sa “prijateljima”
Sudeći po medijskim izvještajima, Republika Srpska na međunarodnom nivou najbliže sarađuje sa susjednom Srbijom, ali i Rusijom, Mađarskom i Kinom.
Ipak, podaci Zavoda za statistiku Republike Srpske pokazuju da je od ovih zemalja samo Srbija među najvažnijim spoljnotrgovinskim partnerima, a tu su još Italija, Hrvatska, Njemačka i Slovenija.
Mađarski premijer Viktor Orban i predsjednik Republike Srpske, Milorad Dodik, posljednjih godina gaje sve bliže odnose.
Zbog stavova Budimpešte, Evropska unija nije mogla da uvede sankcije Dodiku, dok je zamjenik mađarskog šefa diplomatije u nedavnoj posjeti Banjaluci rekao da je presuda Suda BiH u predmetu protiv Dodika “politička”.
Sem toga, Mađarska je davala zajmove Vladi Republike Srpske za rješavanje budžetskih rupa, te je osnovala fond za pomoć pri kupoviRusija pruža najviše političku podršku rukovodstvu Republike Srpske, i to posebno Dodiku.
On se od 2014. godine, obavljajući različite funkcije, sastao sa ruskim liderom Vladimirom Putinom ukupno 11 puta.
Zvanična Moskva ne priznaje autoritet visokog predstavnika u BiH, Kristijana Šmita, u čemu ih Republika Srpska prati.
Kina je u Republici Srpskoj, uglavnom, uključena u infrastrukturni i energetski sektor.
Kineske kompanije grade hidroelektrane na Bistrici kod Foče, Hidroelektranu Dabar kod Bileće na jugu BiH, dok je više puta najavljivan početak izgradnje autoputa Banja Luka – Prijedor.
Ipak, ove projekte prate problemi u procesu izgradnje, koji se najčešće odnose na finansiranje.
Ranije su izgradile, između ostalog, bolnicu u Doboju kao i termoelektranu u obližnjim Stanarima, prenosi RTVBN
Izraženi stavovi i mišljenja u tekstovima su isključivo autorski i ne odražavaju nužno stavove uredništva ili vlasnika Balkan X portala.
