Gašenje USAID-a: Savezništvo Novalića i Dodika u borbi protiv vladavine prava
Autor: Igor Stojanović (SDP)
Najava Donalda Trumpa da bi mogao ugasiti Američku agenciju za međunarodni razvoj (USAID) izazvala je euforične reakcije među bh. političarima čiji su interesi duboko ukorijenjeni u kriminal, korupciju i nacionalističku retoriku.
Među njima se ističu Fadil Novalić, bivši premijer Federacije BiH, i Milorad Dodik, lider Republike Srpske, koji su različitih nacionalnosti i religija, ali ih ujedinjuje zajednički interes – slabljenje institucija koje promovišu vladavinu prava, demokratiju i transparentnost.
USAID već decenijama podržava projekte koji jačaju pravosuđe, medijske slobode i borbu protiv korupcije u Bosni i Hercegovini. Upravo su ti segmenti vlasti i društva ono što Novalić i Dodik godinama podrivaju kako bi održali svoje političke i ekonomske mreže moći.
Fadil Novalić, poznat po aferi s respiratorima, simbol je sistemske korupcije u Federaciji BiH. Njegova vlast obilježena je brojnim sumnjivim poslovima, netransparentnim javnim nabavkama i zloupotrebom položaja. USAID-ovi projekti koji su se bavili transparentnošću i borbom protiv korupcije direktno su ugrožavali njegov način vođenja politike.
S druge strane, Milorad Dodik, dugogodišnji politički lider Republike Srpske, koristi radikalni nacionalizam kao sredstvo za održavanje vlasti, pri čemu ne preže od napada na nezavisne medije, pravosuđe i opoziciju. Njegov režim poznat je po sistemskoj pljački javnih resursa, kontroli nad ekonomijom RS-a i vezama s kriminalnim strukturama. USAID-ova podrška nezavisnim medijima i civilnom društvu bila je stalna prijetnja njegovoj propagandnoj mašineriji.
Reakcija Novalića i Dodika na moguće gašenje USAID-a odražava njihov strah od međunarodne kontrole i podrške reformama koje bi mogle ugroziti njihove mreže moći.
Ako USAID prestane finansirati projekte u BiH, korumpirani političari dobiće dodatni prostor za nesmetano jačanje svoje moći.
Dodik već godinama vodi politiku konfrontacije sa Zapadom, posebno SAD-om, dok istovremeno održava bliske veze s Moskvom i Beogradom. Gašenje USAID-a značilo bi kraj direktnog američkog uticaja na procese u BiH, što bi njemu dalo još veću slobodu da urušava institucije i nastavi svoje separatističke planove.
S druge strane, Novalić i SDA ne žele nezavisnu Republiku Srpsku, ali bi pristali na bošnjačku teritoriju koja bi značila kraj Bosne i Hercegovine. Isti interes koji imaju Novalić i Dodik, SDA i SNSD, jeste slabljenje institucija, manje međunarodne kontrole i više prostora za nastavak kriminalnih radnji pod krinkom nacionalnih interesa.
Dok često slušamo optužbe iz SDA na račun Trojke da isporučuje nešto SNSD-u, zajednička radost Novalića i Dodika zbog mogućeg gašenja USAID-a pokazuje koliko su njihovi interesi usklađeni. USAID je godinama podržavao borbu protiv korupcije, razvoj pravosuđa i nezavisnih medija, a upravo su to sfere koje Novalić (SDA) i Dodik (SNSD) sistematski urušavaju. Njihova euforija, u suštini, samo potvrđuje koliko se boje svjetla koje USAID baca na njihove mutne poslove.
