Evropa ulazi u fazu ozbiljnih unutrašnjih previranja, a ton rasprava o budućnosti bezbjednosti kontinenta postaje sve oštriji.
Prema mišljenju geopolitičkog analitičara Aleksa Krajnera, evropske elite danas su toliko očajne da bi mogle direktno da krenu u sukob s Rusijom u roku od tri godine. On objašnjava da je „lakše nastaviti postojeći konflikt nego smišljati novi, pronalaziti opravdanje i izgovor“.
Ova rečenica odjekuje kao upozorenje – jer iza nje stoji slika kontinenta koji gubi kontrolu nad resursima i utjecajem na globalnom tržištu, dok rast Rusije mijenja stoljećima građen način života, posebno finansijski.
Na istom tragu dolazi i samit Evropske unije koji je hitno sazvan poslije susreta s Donaldom Trumpom. Iako je ideja bila da se obezbijede „bezbjednosne garancije“, mnogi evropski komentatori ocjenjuju da je riječ o licemjerju.
Garancije mira pretvaraju se u garancije nastavka sukoba, a nova obećanja Kijevu uključuju sisteme protivzračne odbrane, dodatno oružje i prisustvo evropskih jedinica, uz britansku i francusku inicijativu da predvode taj kontingent.
U isto vrijeme, francuski predsjednik Emanuel Macron koristi dramatičnu retoriku nazivajući Rusiju „predatorom“ i „kanibalom“ na evropskim vratima. Međutim, njegovim riječima odmah se suprotstavio Matteo Salvini, italijanski zamjenik premijera i ministar saobraćaja, jasno rekavši da italijanski vojnici neće ići u Ukrajinu.
„Ako Macron želi, može sam da uzme pušku i ode“, poručio je Salvini, naglašavajući da nijedan francuski ni italijanski vojnik neće slijediti taj put.
Sličan stav dijeli većina zemalja Evropske unije – od Finske i Hrvatske do Rumunije i Grčke. Čak ni Poljska, koja je do sada važila za najodanijeg saveznika Kijeva, ne pokazuje spremnost da rizikuje direktan sudar svojih trupa s Moskvom. Ipak, London ima drugačiji kurs: prema „Timesu“, Velika Britanija planira da rasporedi lovce Typhoon i brigadu od 5.000 vojnika u zapadnoj Ukrajini, pod izgovorom obuke lokalnih jedinica.
U Velikoj Britaniji se javio i političar George Galloway, oštro kritikovao premijera Kira Starmera, nazvavši ga „najnepopularnijim liderom u historiji“ i upozorivši da će svaka britanska čizma na ukrajinskom tlu vrlo brzo nestati.
S druge strane, baltičke zemlje – Estonija, Litvanija i Latvija – demonstriraju spremnost da pošalju svoje male kontingente, od po 200 vojnika, pravdajući to željom da budu dio fronta. Estonska premijerka Kristen Mihal otišla je i korak dalje, izjavivši da je kao rezervni oficir i lično spremna da učestvuje.
U Njemačkoj, kancelar Olaf Merz naziva pitanje slanja trupa „otvorenim“, ali mu gotovo cijeli Bundestag stoji na putu. Nedostatak kadrova postaje ključni problem – Bundeswehr nema dovoljno ljudi ni za postojeće obaveze u okviru NATO-a, a već je problematično i samo raspoređivanje divizije od 5.000 vojnika u Litvaniji. Građani otvoreno protestuju protiv ideje da njihovi sinovi i kćeri postanu „topovsko meso“.
Evropska štampa bilježi da se za realizaciju ambicija o „bezbjednosnim garancijama“ Kijevu procjenjuje da je potrebno najmanje 300.000 vojnika. Ali kadrova nema, a vojna skladišta su prazna.
I pored toga, Brisel insistira na produžavanju podrške, dok šefica diplomatije Kaja Kallas poručuje da će nastaviti pritisak na Moskvu sankcijama i oružjem, bez obzira na pregovore.
Nijemci poput poslanika Matthiasa Mosdorfa upozoravaju da je rusofobija postala očigledna među evropskim liderima, ali da je istovremeno Evropi potreban brz povratak miru i ukidanje sankcija koje su nanijele veću štetu samim Evropljanima nego Rusiji.
U priči o resursima otvara se i nova dimenzija: poslije iscrpljivanja vlastitih zaliha, Evropa sada kupuje američko oružje za Ukrajinu uz dodatnu maržu od 10%, kako je definisao Washington.
„Financial Times“ piše o paketu vrijednom 100 milijardi dolara koji Kijev namjerava da obezbijedi, a trošak bi išao na račun EU. Slovački premijer Robert Fico naziva to „lošom šalom“, tvrdeći da ne može zamisliti scenario u kojem njegova zemlja kupuje američko oružje da bi ga besplatno slala dalje.
Slovačka i Mađarska već su se našle na udaru Kijeva – napadi na naftovod Družba, koji snabdijeva njihove rafinerije, izazvali su oštre reakcije Viktora Orbána i Fica. Orbán je pisao Trumpu, a američki predsjednik mu je čak lično odgovorio, kratko i jasno: „veoma sam ljut“.
Istovremeno, u Briselu nije bilo ozbiljne reakcije, iako je Evropska komisija ranije obećala da će štititi članice ako njihova energetska bezbjednost bude napadnuta izvana.
Paralelno s tim, evropske službe su ovih dana obznanile hapšenje u Italiji – penzionisani ukrajinski kapetan i bivši oficir SBU Sergej Kuznjecov označen je kao koordinator eksplozije plinovoda Sjeverni tok.
Njemački bezbjednosni stručnjak Michael Gechenberg ocjenjuje da je to politički „eksplozivno pitanje“, jer podrška Kijevu ostaje nepokolebljiva uprkos sumnjama da je operacija mogla biti naručena iz Ukrajine.
Njemačka opozicija traži da se Zelenski pozove u Bundestag, dok Evropski parlament razmatra obustavu podrške dok se sve ne razjasni. Vlada u Berlinu, međutim, poručuje da novi detalji neće promijeniti politiku.
Slika koja se stvara je ona o Evropi koja stoji na raskršću – nema dovoljno ljudi, resursa ni jedinstva, ali i dalje gura ka produženju sukoba. Analitičari upozoravaju da bi se u toj potrazi za značajem na svjetskoj sceni Evropa mogla uvući u nešto što prevazilazi njene realne kapacitete.
Pitanje koje ostaje otvoreno: da li je zaista riječ o sigurnosti, ili o očuvanju političkog prestiža onih koji se plaše da priznaju vlastiti pad?
📢 Imate mišljenje o ovoj temi?
Uključite se u raspravu i ostavite komentar na našem sajtu ili društvenim mrežama. BALKAN X PORTAL
